Shkup, 22 korrik – Procesi i demokratizimit të Republikës së Maqedonisë së Veriut në mënyrë të pashmangshme po ngre çështjen e forcimit të përfaqësimit politik të grave në vend. Së fundmi edhe OSBE ka bërë thirrje për barazi më të madhe të grave dhe burrave, shkruan “Zhurnal.mk”.
Ka avancim të pranisë së grave në politikë, por duhet edhe më shumë!
Progresi i pranisë së grave në politikë po ndodh gradualisht, kryesisht përmes ndryshimeve të shumta në rregullore dhe veprimeve të grave politikane të mbështetura nga organizatat e shoqërisë civile.
Prania e grave në parlamente është kryesisht një çështje që lidhet me zhvillimin e vlerave demokratike dhe të drejtave të njeriut në vend. Në vitet e fundit, ka pasur një rritje të përqindjes së grave deputete në mbarë botën, e cila i atribuohet kryesisht rritjes së aksesit në arsim, zhvillimit ekonomik dhe strukturor të vendeve dhe ndryshimit të vlerave shoqërore.
Në nivel global, Ruanda ka përqindjen më të lartë të grave deputete (61%), e ndjekur nga Kuba dhe Bolivia (53%). Në Parlamentin Evropian, gratë përbëjnë 39.5% të deputeteve.
Në tre zgjedhjet e para shumëpartiake në vend, në vitet 1990, 1994 dhe 1998, përfaqësimi i grave në Parlament ishte midis 3 dhe 8%. Ky përfaqësim i ulët është kryesisht për shkak të numrit të vogël të kandidateve femra të propozuara nga partitë politike në listat për zgjedhjen e deputeteve.
Ky problem u trajtua me disa rregullore dhe ndryshime ligjore. Kështu, Ligji i vitit 2002 për Zgjedhjen e Anëtarëve të Parlamentit vendosi një kuotë prej të paktën 30% pjesëmarrjeje të grave. Me ndryshimet në Kodin Zgjedhor të vitit 2006, një vend për çdo tre vende i takon femrave, ndërsa me Kodin Zgjedhor të vitit 2014, sipas ndryshimeve, nëse një grua e zgjedhur nga një listë kandidatësh përfundon mandatin e saj, kandidatja tjetër femër nga lista zë vendin e saj, dhe në vitin 2015, kuota për përfaqësimin e grave në listat e kandidatëve u rrit në 40%.
Ndryshime të tilla në kuadrin normativ çuan në një rritje të numrit të deputeteve femra në Parlament. Përqindja e deputeteve të zgjedhura femra në organin parlamentar të vitit 2002 ishte 18%, ndërsa në organet parlamentare pasuese, u zgjodhën 31 deri në 33% të deputeteve femra.
Korniza ligjore e favorshme përfaqëson një pozicion të fortë për avancimin e përfaqësimit të grave në Parlament, por nevojiten ende përpjekje shtesë, siç është rritja e demokratizimit të partive politike, me theks të veçantë në ndërgjegjësimin gjinor dhe përfshirjen e grave në pozicione drejtuese, Përfaqësim më i madh i grave në strukturat presidenciale të organeve punuese si dhe në anëtarësimin e komisioneve në fushat “e vështira” të mbrojtjes, sigurisë, tregtisë dhe ekonomisë, forcimin dhe përmirësimi i kapaciteteve të grave politikane, si dhe të grave/vajzave aktive në rininë politike të partive politike si dhe rritja e numrit të grave deputete në Parlament në 50%.
Asnjë kandidate femër shqiptare për kryetare të komunave në zgjedhjet lokale!
Në zgjedhjet e para parlamentare, të mbajtura në vitin 1991 u zgjodhën 120 deputetë, prej tyre ishin vetëm 5 gra, ndërsa asnjëra prej tyre nuk ishte përfaqësuese e shqiptarëve. Këto të dhëna flasin për faktin se shoqëria shqiptare në vitet e para të pluralizmit përfaqësohej nga gjinia mashkullore dhe nuk pasqyronte aspak barazinë gjinore. Vetëm 12 vjet pas pluralizimit të Maqedonisë së Veriut, në vitin 2002, shqiptarët u përfaqësuan nga 4 gra në Kuvend. Në zgjedhjet nga viti 2006 deri në vitin 2020, numri i deputetëve shqiptarë ishte rreth 10 përqind.
Aktualisht në zgjedhjet lokale që pritet të mbahen në muajin tetor, nga të gjithë emrat që përfliten në media, duket se në asnjë komunë nuk do të ketë candidate femër shqiptare! Kjo tregon se asnjëra parti ende nuk ka kuadër dhe nuk është e gatshme që proceset të rëndësishme politike tua besojë grave.
Duket se edhe kësaj radhe gratë do të përfaqësohen me 40 % në listat për këshilltarë komunal të partive politike, e që fatkeqësisht dëshmohet se femrat në angazhimin politik, në përgjithësi, por edhe në këto zgjedhje, duket se do të jenë vetëm numra sa për të thënë se ka përfaqësim të mjaftueshëm ligjor.
Andaj nevojitet që vetë gratë të ngrenë zërin, të jenë më të guximshme dhe të mos pranojnë dominimin e gjinisë mashkullore në vendimmarrjen politike. Ato nuk duhet të pranojnë të jenë nëpër lista vetëm për hir të formaliteti, por për shkak se ata janë pjesë e kësaj shoqërie dhe kontribuojnë në rritjen dhe zhvillimin demokratik të këtij vendi, shkruan “Zhurnal.mk”.
