Akti i BE-së për AI hyn në fuqi që nga sot dhe do të zbatohet për çdo sistem të Inteligjencës Artificiale (Al) tashmë në funksion ose në zhvillim.
Akti konsiderohet gjerësisht si legjislacioni i parë në botë që përpiqet të rregullojë AI bazuar në rreziqet që ajo paraqet.
Bëhet e ditur se ligjvënësit e miratuan legjislacionin në mars, por publikimi i tij në gazetën zyrtare të Komisionit Evropian në korrik “vuri rrotat në lëvizje” për hyrjen e tij në fuqi.
Data e hyrjes në fuqi përcakton një sërë datash dhe afatesh kohore gjatë muajve dhe viteve në vazhdim për të përgatitur kompanitë që përdorin AI në çdo kapacitet për t’u njohur me legjislacionin e ri dhe për t’u pajtuar.
Akti i AI vlerëson kompanitë bazuar në rrezik
Akti i BE-së për AI cakton rregullat e tij për çdo kompani që përdor sistemet e AI bazuar në katër nivele rreziku, të cilat nga ana tjetër përcaktojnë se cilat afate kohore zbatohen për to.
Katër llojet e rrezikut janë: pa rrezik, rrezik minimal, rrezik i lartë dhe sistemet e ndaluara të Al.
Siç raportohet, BE-ja do të ndalojë plotësisht disa praktika që nga shkurti i vitit 2025. Kjo përfshin ato që manipulojnë vendimmarrjen e një përdoruesi ose zgjerojnë bazat e të dhënave të njohjes së fytyrës përmes skrapimit të internetit.
Sisteme të tjera të Al që përcaktohen me rrezik të lartë, si AI që mbledhin të dhëna biometrike dhe AI të përdorura për vendimet e infrastrukturës kritike ose punësimit, do të kenë rregulloret më të rrepta për t’u ndjekur.
Këto kompani do të duhet të tregojnë grupet e tyre të të dhënave të trajnimit të AI dhe të ofrojnë prova të mbikëqyrjes njerëzore midis kërkesave të tjera, shkruan euronews, përcjell Telegrafi.
Rreth 85% e kompanive bien nën kategorinë e tretë të “rrezikut minimal” me shumë pak rregullime të kërkuara, sipas Thomas Regnier, një zëdhënës i Komisionit Evropian.
Duhen 3-6 muaj që kompanitë të pajtohen
Heather Dawe, kreu i kompanisë konsulente UST, tashmë po punon me klientët ndërkombëtarë për të sjellë përdorimin e tyre të AI në përputhje me aktin e ri.
Klientët ndërkombëtarë të Dawe janë “në rregull” me kërkesat e reja të ligjit, sepse ekziston një njohje që rregullimi i AI është i nevojshëm.
Mund të duhen nga tre deri në gjashtë muaj në varësi të madhësisë së kompanisë dhe se sa AI luan rol në rrjedhën e tyre të punës për t’i bërë ata në përputhje me ligjin e ri.
“Ka një grup të qartë udhëzimesh për atë që duhet të bëni. Çdo ndërlikim është për shkak të mosfillimit të procesit mjaftueshëm shpejt”, tha Dawe.
“Kompanitë mund të konsiderojnë krijimin e bordeve të brendshme të qeverisjes së AI”, vazhdoi Dawe, “me ekspertë ligjorë, të teknologjisë dhe sigurisë për të bërë një auditim të plotë të teknologjive që përdoren dhe si duhet t’i përmbahen ligjit të ri”.
Nëse një kompani zbulohet se nuk është në përputhje me Aktin e AI brenda afateve të ndryshme, ajo mund të përballet me një gjobë deri në 7% të qarkullimit të saj vjetor global.
Si po përgatitet Komisioni
Zyra e Komisionit për AI do të mbikëqyrë se si ndiqen rregullat për modelet e AI me qëllime të përgjithshme.
Rreth 60 punonjës të brendshëm të Komisionit do të angazhohen në këtë zyrë dhe 80 kandidatë të tjerë të jashtëm do të punësohen vitin e ardhshëm.
Sipas një njoftimi për shtyp, një bord i përbërë nga delegatë të nivelit të lartë nga të 27 vendet anëtare të BE-së e “caktoi bazën” për zbatimin e Aktit në takimin e tyre të parë të qershorit.
Bordi do të punojë me zyrën e AI për të siguruar që zbatimi i aktit të harmonizohet në të gjithë BE-në.
Mbi 700 kompani thonë se do të nënshkruajnë një Pakt të AI: një angazhim për të respektuar më herët ligjin.
Ndryshe, shtetet e BE-së kanë afat deri në gushtin e ardhshëm për të vendosur autoritetet kompetente kombëtare që do të mbikëqyrin zbatimin e rregullave në vendin e tyre.
Komisioni po përgatit gjithashtu të rrisë investimet e tij në AI, me një investim prej 1 miliard euro në vitin 2024 dhe deri në 20 miliardë euro deri në vitin 2030.
Për Komisionin, një nga sfidat kryesore mbetet rregullimi i teknologjive të ardhshme të AI, por besohet se sistemi i bazuar në rrezik do të thotë se ata mund të rregullojnë shpejt çdo sistem të ri.
Nevojiten më shumë rishikime
Risto Uuk, Drejtuesi i Kërkimeve të BE-së në Institutin e Ardhmërisë së Jetës, beson se ka ende disa sqarime që Komisioni Evropian duhet të jap rreth asaj se sa të rrezikshme janë teknologjitë specifike.
“Kur e lexoni tani, është mjaft e përgjithshme”, tha Uuk.
“Ne e kemi këtë udhëzim në një nivel më të përgjithshëm dhe është i dobishëm, sepse kompanitë më pas mund të bëjnë pyetjen nëse një sistem specifik është me rrezik të lartë”, shtoi ai.
Uuk beson se me fillimin e zbatimit, Komisioni do të jetë në gjendje të japë komente më specifike.
Aty ku akti mund të shkojë më tej, sipas Uuk, është dhënia e më shumë kufizimeve dhe gjobave më të mëdha për kompanitë e Big Tech që po operojnë AI gjeneruese (GenAI) në BE.
Kompanitë e mëdha të Al si OpenAI dhe DeepMind konsiderohen si “AI me përdorim të përgjithshëm” dhe janë në kategorinë e rrezikut minimal.
Kompanitë që zhvillojnë AI me përdorim të përgjithshëm duhet të provojnë se si janë në përputhje me ligjet e të drejtave të autorit, të publikojnë një përmbledhje të të dhënave të trajnimit dhe të provojnë se si po mbrojnë sigurinë kibernetike.
