“Elon Musk dhe vendet rivale si Kina dhe Rusia do të dominojnë hapësirën nëse vendet evropiane nuk ndërmarrin veprime serioze”, ka paralajmëruar një komandant i lartë i NATO-s.
“Nuk mund të ketë sovranitet evropian pa investuar në hapësirë. Sot nevojitet një thirrje zgjimi madhore, madje urgjente, që evropianët të ndërmarrin masa”, tha admirali Pierre Vandier i NATO-s.
“Vetë amerikanët po bëjnë thirrje për një lloj emancipimi, që evropianët të maturohen dhe të përmirësohen në shumë fusha, duke përfshirë hapësirën. Është një mundësi e madhe.”
Bëhet e ditur se lufta në Ukrainë ka treguar rëndësinë e burimeve hapësinore për komunikimet në fushën e betejës dhe mbledhjen e inteligjencës.
Ajo ka theksuar gjithashtu varësinë e dhimbshme të Evropës nga një numër shumë i kufizuar kompanish amerikane, kryesisht SpaceX e Musk.
Në të njëjtën kohë, hapësira po bëhet gjithnjë e më shumë një zonë e mundshme konflikti.
Komanda Hapësinore e SHBA-së së fundmi e përshkroi hapësirën si një “mjedis strategjik shumë konkurrues”, duke iu referuar veçanërisht Kinës dhe Rusisë, dhe duke shtuar se ndihma e aleatëve do të jetë çelësi për arritjen e dominimit.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Mark Rutte ka shprehur gjithashtu shqetësimin se Moska dëshiron të vendosë armë bërthamore në hapësirë.
“Sot ne shohim një numër aktorësh që zhvillojnë armë hapësinore”, tha Vandier, duke përmendur armët orbitale – bomba të vendosura në orbitë që mund të bien në Tokë me komandë, duke shmangur zbulimin nga sistemet e paralajmërimit të hershëm – si dhe armë që mund të bllokojnë ose rrëzojnë satelitët jashtë orbitës.
“Kjo do të thotë që ne duhet të monitorojmë me kujdes se çfarë po bëjnë të tjerët dhe të jemi rezistent ndaj përpjekjeve të tyre për destabilizim”, shtoi Vandier.
Militarizimi i shpejtë i hapësirës po ndryshon strukturën e kësaj hapësire, e cila kërkon që evropianët të ndryshojnë modelin e biznesit të kompanive të tyre, thekson Vandier.
Ushtria mbështetet në infrastrukturën komerciale në hapësirë, dhe shumica e satelitëve dhe konstelacioneve janë me qëllime të dyfishta, që shërbejnë si për qëllime civile ashtu edhe për ato ushtarake.
Për të qenë elastike, shpjegoi admirali francez, vendet nuk mund të mbështeten më vetëm në satelitë të mëdhenj në orbitën gjeostacionare, por kanë nevojë për yjësi rezervë në orbitën e ulët të Tokës.
Satelitët e orbitës së ulët të Tokës janë më të lirë – kushtojnë midis 100,000 dhe 150,000 dollarë, krahasuar me 300 deri në 400 milionë dollarë që kushton një satelit i vetëm gjeostacionar.
Ato gjithashtu mund të lansohen më shpesh me kosto më të ulët, shkruan Politico, përcjell Telegrafi.
Tregu i ashtuquajtur “New Space” dominohet nga SpaceX
Ndërsa evropianët janë konkurrues në fushën e satelitëve gjeostacionarë falë kompanive si ArianeGroup, tregu i ashtuquajtur “New Space” dominohet kryesisht nga SpaceX, që ka ulur në mënyrë drastike kostot e lëshimit falë raketave të ripërdorshme.
“Modeli ekonomik i zgjedhur nga evropianët bazohet në satelitët gjeostacionarë. Sot pyetja është nëse evropianët kanë arritur në një pikë ku duhet të ndryshojnë modelin e tyre. Nga pikëpamja ekonomike, nëse nuk e bëjnë këtë, mendoj se do të shtyhen nga tregu”, tha Vandier.
“Sot evropianët janë shumë larg qendrës së tregut. Ky është një problem i madh sepse kur bëhet fjalë për sovranitetin evropian, mbizotërojnë ofertat amerikane, ushtarake apo tregtare, që ofrojnë shërbimet e nevojshme”, vazhdoi ai.
Raportohet se disa startup-e evropianë po përpiqen të hyjnë në tregun e New Space, por me sukses të kufizuar.
Lëshimi i parë i një rakete Spectrum nga startupi gjerman Isar Aerospace përfundoi në një shpërthim më pak se një minutë pas ngritjes më 30 mars nga qendra hapësinore norvegjeze Andøya.
Në prill, kompania norvegjeze e mbrojtjes Kongsberg lëshoi satelitin e saj të parë, por nëpërmjet SpaceX.
Vandier propozon miratimin e Ligjit Evropian të Mbrojtjes
Vandier ka ide se si evropianët mund të qëndrojnë në lojë.
Komandanti i NATO-s, i cili është ankuar prej kohësh se është më e lehtë të jesh sipërmarrës teknologjik në SHBA sesa në Evropë, i ka propozuar Komisionit Evropian që të miratojë një ligj evropian të mbrojtjes.
Ky ligj do të krijonte kushte për zhvillimin e teknologjisë së re të mbrojtjes duke vendosur kushte financiare, rregullatore dhe tatimore që do të nxisnin sipërmarrësit e rinj të zhvillojnë teknologji me përdorim të dyfishtë për Evropën.
Ai gjithashtu mbështet thirrjen e SHBA-së për evropianët për të krijuar një treg hapësinor të modeluar sipas tyre, i cili do të lejonte Komandën Hapësinore të SHBA-së të përdorte teknologji komerciale për monitorimin e hapësirës dhe mbledhjen e inteligjencës.
Sipas Vandler, NATO po luan një rol gjithnjë e më aktiv në hapësirë, por ka ende shumë punë për të bërë në ndarjen e duhur të detyrave midis aleatëve.
“Ne jemi të pajisur me mjetet e nevojshme për mirëkuptimin dhe veprimin strategjik, veçanërisht përmes ndërgjegjësimit të situatës hapësinore. Ne do të jemi në gjendje të shohim, kuptojmë dhe koordinojmë veprimet dhe të informojmë 32 aleatë për atë që po ndodh.”
NATO si aleancë më pas mund të vendosë për kundërmasat.
“Kjo do të na japë forcë: nuk do të kishte të njëjtën shkallë apo rëndësi politike nëse vetëm Franca ose SHBA do të reagonin”, tha Vandier.
Përveç SHBA-së dhe Francës, fuqitë kryesore hapësinore të NATO-s janë Mbretëria e Bashkuar, Italia, Norvegjia, Kanadaja dhe Gjermania, sipas admiralit francez.
“Do të ishte mirë të kishim një deklaratë për universin”
Ndryshe, vendet e NATO-s e njohën hapësirën si një fushë operacionale në vitin 2019.
Megjithatë, objektivat e aftësive të NATO-s të këtij viti nuk e marrin mjaftueshëm parasysh hapësirën.
