Shkup, 26 gusht – Nënë Tereza, një nga figurat më të rëndësishme të shekullit të XX, u respektua nga shumë njerëz në mbarë botën ndërsa ishte gjallë, nga njerëz të zakonshëm deri te udhëheqës të fuqive kryesore botërore, burra shteti, personazhe të famshëm, humanitarë dhe mbi të gjitha ata që besonin se mund të jepej ndihmë për të kapërcyer mjerimin, urinë, varfërinë dhe sëmundjet.
Vlerësohet veçanërisht ideja e saj për themelimin e bashkësisë katolike “Misionaret e Bamirësisë” në Kalkutë me mbi 5 mijë motra të përfshira në rreth 600 misione ndihme, me shkolla, kuzhina popullore, strehimore dhe spitale për të varfrit, të uriturit dhe të braktisurit në 133 vende të botës.
Ajo lindi si Gonxhe Anjezë Bojaxhiu, në Shkup në vitin 1910, në një kohë kur qyteti ishte nën Perandorinë Osmane, në një familje katolike shqiptaro-romake si fëmija i tretë i familjes Bojaxhiu, së bashku me motrën e saj Aga (1904) dhe vëllain Lazar (1907). Besohet se babai i saj Kola ishte anëtar i komunitetit vlleh. Një ditë pas lindjes së saj, më 27 gusht, ajo u pagëzua në Kishën e Zemrës së Krishtit në Shkup, dhe ajo ditë konsiderohet ditëlindja e saj.
Sipas disa të dhënave, babai i saj, Kola, ishte tregtar, ndërsa sipas të tjerëve, ndihmësfarmacist. Ai ishte një burrë i respektuar, i dashur dhe modern, i cili në atë kohë i ka arsimuar të gjithë fëmijët e tij. Nëna e saj, Drana, ishte shtëpiake, një grua jashtëzakonisht e devotshme. Ajo i ndihmonte të gjithë me kënaqësi dhe dera e shtëpisë së familjes Bojaxhiu ishte gjithmonë e hapur. Sipas kujtimeve të treguara nga vëllai i Gonxhes, Lazari, familja Bojaxhiu e kishte origjinën nga Prizreni, dhe nëna dhe babai i tyre kishin lindur në Shkup. Karakteristikë e familjes së saj ishte se kishte shumë martesa të përziera.
Gonxha u rrit e rrethuar nga dashuria dhe pa se si ndjenjat ndaheshin pa interes me të tjerët, së bashku me të mirat materiale, sepse prindërit e saj ishin njerëz me zemër të gjerë, të cilët shpërndanin ushqim, veshmbathje, para për të varfrit…
Në atë kohë, Shkupi ishte një qendër tregtare e zhvilluar, një mjedis multikulturor dhe multifetar. Ajo mësoi të komunikonte me të gjithë dhe me ata që ishin të ndryshëm në gjuhë, kulturë, besim dhe botëkuptim. Pikërisht këto rrethana dhe dallime e mësuan atë që vetëm dashuria i zvogëlon dallimet dhe se dashuria është ajo që u jep një shans dhe mundësi të gjithëve të ndihen mirë në ato dallime.
Është vënë re se Gonxha e re ishte një vajzë e gjallë, me temperament dhe energjike, e gëzuar, e qeshur dhe shoqërore. Sakrifikuese, modeste, por megjithatë kaq e vendosur dhe e fortë, gjë që ishte në kontrast me natyrën e saj të brishtë fizike. Dhe jashtëzakonisht humane. Ajo ishte shumë e përfshirë në bashkësinë kishtare “Zemra e Jezusit”, këndonte në kor si soprano, kërcente në kishë dhe merrte pjesë në teatrin e qytetit, recitonte, shkruante poezi, luante mandolinë dhe gjithnjë e më shpesh ëndërronte të bëhej murgeshë.
Në këtë kombinim rrethanash, përkushtimi ndaj Jezusit dhe bamirësisë së lindur, duke mbetur pa baba vetëm tetë vjeç, ishte logjike dhe e pritshme, megjithëse fillimisht e dhimbshme për nënën e saj, por edhe për të afërmit dhe miqtë e saj, që maturantja, në moshën 18 vjeç, të largohej nga shtëpia. Së pari në Irlandë, nga ku mbërriti në Kalkutë të Indisë, për t’u shërbyer më të varfërve dhe për t’u dhënë dashuri atyre që kishin nevojë për dashuri. Zgjedhja e Irlandës dhe urdhrit specifik fetar të Motrave të Loretos që organizuan shkolla misionare në Indi u bazua në këshillën se kjo ishte rruga me të cilën ajo mund të përmbushte ambicien e saj dhe faktin se seksioni irlandez ishte një nga komunitetet më të mira fetare femërore.
Vetëm një vit më vonë ajo u gjend në Indi ku mbërriti në Manastirin e Loretos, katërqind milje në veri të Kalkutës dhe filloi zyrtarisht jetën e saj në nunciaturë më 23 maj të vitit 1929.
Nga jeta e pasur e Gonxhe Anjeza Bojaxhiut, pjesa rreth zgjedhjes së emrit të murgeshës është shumë interesante. Sipas disa dokumenteve, bamirësja Gonxha mori vendimin e saj të dytë fatal më 24 maj 1931 dhe e ndryshoi emrin e saj në emrin e murgeshës – Motër Tereza, dhe më vonë Nënë Tereza.
Besohet se Nënë Tereza e zgjodhi emrin për nder të Shën Terezës së Avilës, një murgeshë spanjolle e shekullit të 16-të. Tereza e Avilës i përkiste urdhrit të Karmelitëve. Karmelitët janë një urdhër fetar katolik romak që e ka origjinën te eremitët e Malit Karmel në Palestinë. Tereza e Avilës ose Tereza e Jezusit (1515–1582) ishte një shkrimtare, murgeshë spanjolle dhe vendase e Avilës, e cila reformoi urdhrin Karmelit.
Veprat e saj asketike-mistike konsiderohen monumente të vlefshme në gjuhën spanjolle. Ajo u kanonizua, ose u shpall shenjtore, në vitin 1622, dhe në vitin 1970 Kisha Katolike e shpalli atë Doktore të Kishës. Por kjo zgjedhje hidhet poshtë nga libri për Nënë Terezën nga autorja britanike Anna Siba botuar në SHBA, si dhe nga libri i autorit indian Navin Çavla, ku thuhet se Gonxha nuk e mori emrin Tereza sipas Terezës spanjolle të Avilës, por sipas një murgeshe franceze me emrin Teresa Martin, së cilës Vatikani i dha titullin Shën Tereza e Liceos në vitin 1927.
Ajo ishte gjithashtu nga urdhri karmelitan, vdiq shumë e re në vitin 1897 dhe bëri një jetë të thjeshtë të përkushtuar lutjes dhe punës misionare.
Sidoqoftë, Gonxhe Anjeza Bojaxhiu, ose Nënë Tereza, duke zgjedhur emrin, dukej se kishte paracaktuar fatin e saj të lavdisë së përjetshme.
Ajo vdiq më 5 shtator të vitit 1997 në Kalkutë të Indisë, qytetin ku kaloi pjesën më të madhe të jetës së saj. Ajo ndërroi jetë dhjetë ditë pas ditëlindjes së saj të 87-të, pas një ataku kardiak fatal. Një nga disa ataket kardiake nga të cilat u shërua dhe vazhdoi misionin e saj. Me shëndet të brishtë, ajo ishte shpesh e sëmurë, madje edhe nga malaria. Fjalët e saj të fundit ishin: “Lutuni që puna ime të vazhdojë. Unë nuk jam e rëndësishme”.
Para vdekjes së saj, më 3 shtator, Nënë Tereza shkroi mesazhin e saj të fundit për Shkupin. Ishte një letër dërguar të afërmve të saj, Pina Markovska dhe vajzës së saj Veronika, të cilëve u shprehu falënderime për urimet e tyre të ditëlindjes.
Edhe pse jeta e saj ishte më shumë se modeste, funerali i saj, i mbajtur më 13 shtator në Kalkutë, ishte madhështor. Trupi i saj u ekspozua për ditë të tëra në një arkivol qelqi në kishën e Shën Thomait. Për miliona katolikë, si dhe për të tjerët, Nënë Tereza ishte shenjtore gjatë jetës së saj. Prandaj, nuk duhet të jetë çudi që “shenjtorja e të varfërve”, siç e quanin ata për të cilët kujdesej ditë e natë, u mbart nëpër rrugët e Kalkutës me të njëjtin top ushtarak mbi të cilin u mbartën trupat e Mahatma Gandit dhe Xhavaharal Nehru-së gjatë ceremonive të tyre mortore.
Në një kortezh prej dhjetëra mijëra njerëzish që donin ta shihnin për herë të fundit. Bota i tha lamtumirë në një ceremoni solemne mortore në stadiumin e mbyllur “Netanaji” në Kalkuta. Në ceremoninë e varrimit, e cila kishte një karakter madhështor, morën pjesë figura të shquara nga bota, përfshirë katër presidentë dhe tre mbretëresha.
Varri i Shën Nënës Terezë të sotme ndodhet në Shtëpinë e Nënës ku ndodhet selia e “Misionarëve të Bamirësisë”. Është një strukturë e madhe betoni e bardhë e mbuluar me një pllakë mermeri të bardhë me mbishkrimin: “Duajeni njëri-tjetrin, ashtu siç ju kam dashur unë”
Dy vjet pas vdekjes së saj, Papa Gjon Pali II filloi fazën dioqezane të procesit për lumturimin dhe shenjtërimin e saj. Pas lumturimit, ajo u shpall e Lumtura Nënë Terezë. Më 17 dhjetor 2015, Papa Françesku miratoi mrekullinë e dytë të kërkuar që Nënë Tereza të bëhej shenjtore. Papa e shenjtëroi Nënë Terezën më 4 shtator të vitit 2016 në Sheshin e Shën Pjetrit në Vatikan para dhjetëra mijëra njerëzve, përfshirë 15 delegacione zyrtare, 1,500 të pastrehë nga e gjithë Italia, duke e shpallur atë shenjtore.
Në vitin 1980, Nënë Tereza u shpall qytetare nderi e qytetit të saj të lindjes, Shkupit.
