Shkup, 23 qershor – A po rregullohet një herë e përgjithmonë përfaqësimi i drejtë i shqiptarëve në administratën shtetërore e publike! Kjo pyetje është bërë top-temë gjatë ditëve të funidt. VLEN e konsideron këtë ligj si sukses historik për barazi dhe integrim, ndërkaq BDI thekson se ky projekt përfaqëson një hap mbrapa dhe paraqet rrezik serioz për rendin kushtetues multietnik në vend. Por, edhe pse nuk është publikuar komplet Ligji, nga pjesët e publikuara të VLEN-it, duket qartë se ka një përparim të theksuar. E arritura më e madhe është që nuk do të mund që një maqedonas të paraqitet si shqiptarë dhe kështu t’ia zë vendin e punës një shqiptari!, shkruan “Zhurnal.mk”.
Ky ligj zëvendëson mekanizmin e mëparshëm të “Balancuesit”, i cili ishte shpallur antikushtetues nga Gjykata Kushtetuese. Në vend të tij, vjen një strukturë ligjore moderne, funksionale dhe transparente që garanton përfaqësim jo vetëm numerik, por edhe cilësor, në të gjitha nivelet e administratës publike. Me këtë zgjidhje ligjore, shteti del nga kriza e mosfunksionimit dhe përçon mesazhin se barazia nuk është privilegj, por e drejtë kushtetuese që zbatohet në praktikë, në përputhje me standardet evropiane dhe ligjet anti-diskriminuese.
Cilat janë pikat kryesore të Ligjit?
Për të pasur përgjigjen e plotë e të saktë natyrshëm duhet të dimë përmbajtjen e këtij Ligji. Prandaj, pikat kryesore e më të rëndësishme që i japin peshë dhe ndikim këtij Ligji të munguar me vite të tëra janë sqaruar më poshtë.
1. Formimi i trupit koordinues qeveritar si një mekanizëm i ri për mbikëqyrje dhe llogaridhënie
Për herë të parë, ky ligj parasheh krijimin e një trupi koordinues qeveritar të specializuar për zbatimin e përfaqësimit të drejtë dhe adekuat, i cili do të ketë rol udhëheqës në mbikëqyrjen politike të proceseve të përfaqësimit, dhe që do të kryesohet nga dy zëvendëskryeministrat shqiptar.
2. Metodologjia e re për planifikimin e përfaqësimit
Ky mekanizëm i ri do të bazohet në planifikim të integruar ndërinstitucional, duke shmangur fragmentimin e mëparshëm dhe keqinterpretimet arbitrare. Kjo metodologji e re krijon bazën për një qasje më shkencore dhe të qëndrueshme në vendimmarrje, duke u dhënë fund spekulimeve politike dhe diskriminimit të heshtur në procesin e punësimeve publike.
3. Gjuha në letërnjoftim dhe vetëdeklarimi si mënyrë e re e përcaktimit të përkatësisë etnike
Një nga risitë më progresive të këtij ligji është që përkatësia etnike e qytetarëve do të vërtetohet ndër të tjera përmes gjuhës së evidentuar në letërnjoftim, sipas ligjit për dokumente personale, si dhe me dëshmi të tjera materiale apo vetëdeklarim vullnetar. Për shqiptarët, kjo nënkupton përdorimin e gjuhës shqipe si kriter ligjor dhe të pakontestueshëm për njohjen e përkatësisë së tyre. Pra, ky rregullim shmang kontestimet dhe manipulimet e së kaluarës dhe i jep qytetarit dinjitetin për të deklaruar lirshëm përkatësinë e vet, duke garantuar një të drejtë themelore pa ndikuar në privatësinë apo stigmatizimin etnik, shkruan “Zhurnal.mk”.
4. Supremacia e ligjit për PDA parasheh zbatim përfshirës dhe afat 6-mujor për harmonizim
Ligji i ri parashikon që çdo akt ligjor që prek direkt apo indirekt çështjet e përfaqësimit të komuniteteve të sillet në përputhje me këtë ligj brenda një afati prej 6 muajsh. Kjo e bën PDA-në në ligj suprem në fushën e barazisë etnike në administratë. Për më tepër, asnjë institucion nuk do të jetë më i përjashtuar nga zbatimi i këtij parimi, përfshirë institucionet e sigurisë, inteligjencës dhe mbrojtjes.
BDI-së nuk i pëlqen propozimi!
Sipas BDI-së, ky projekt përfaqëson një hap mbrapa dhe paraqet një rrezik serioz për rendin kushtetues multietnik në vend. “Ky propozim nuk e mbron, por përkundrazi e minon parimin kushtetues të përfaqësimit të drejtë, duke hyrë në konflikt të drejtpërdrejtë me Marrëveshjen Kornizë të Ohrit dhe ndryshimet kushtetuese që burojnë prej saj,” thuhet në deklaratë. BDI ka kritikuar edhe përputhjen e këtij projektligji me premtimet parazgjedhore të partisë VMRO-DPMNE dhe koalicionit ZNAM, të cilët sipas saj kanë shpallur hapur synimin për të shfuqizuar mekanizmat detyrues që garantonin përfaqësimin e drejtë në sektorin publik. Si shembull konkret, BDI përmend shfuqizimin e Balancuesit, pas të cilit ka pasuar një valë punësimesh me përfaqësim të pabarabartë, shkruan “Zhurnal.mk”.
Inati i opozitës që edhe “të bardhës i thonë e zezë”!
Se “balancuesi” nuk ishte mekanizmi më i duhur për të zgjidhur dhe rregulluar përfaqësimin e drejtë dhe adekuat e pat konstatuiar edhe vetë BDI-ja sa ishet në pushtet. Biles patë filluar të bëjnë analiza dhe të gjejnë zgjidhje më të mirë, por për këtë gjë nuk pati kohë pasi “gjumi u doli pak si vonë” në prag të zgjedhjeve të fundit parlamentare. Sidoqoftë, ata e dinin se ky mekanizëm nuk është i mirë dhe ai i duhuri për shqiptarët, sepse në shumë konkurse ku duhej të punësoheshin shqiptarë, në realitet punësoheshin maqedonas. Në fakt, maqedonasit gjatë aplikimit për punësim e jepnin një deklaratë se janë shqiptarë dhe kështu i zinin vendet e shqiptarëve nëpër konkurse. Insitucioni që i punësonte nuk kishte asnjë mënyrë që të vërtetojë se “filan fisteku që është deklaruar shqiptarë, nuk është shqiptarë”. Kishte edhe raste anasjelltas, kur dikush deklarohej turk apo maqedonas, por kryesisht ishin maqedonasit ata që për një vend pune deklaroheshin si shqiptarë, romë, turk, serb apo vllehë.
Në këtë prizmë, BDI me balancuesin duke dashur t’i vendosin “qerpiktë, i nxorrën sytë”. Tani kur u zhbë “balancuesi” dhe partitë shqiptare në pushtet sollën një propozim ligj të ri për përfaqësim të drejtë të shqiptarëve, kjo nuk i pëlqen BDI-së. Edhe pse janë të vetëdijshëm se ky ligj do të sjell benefite për shqiptarët, ata suksesin e VLEN-it e nënvlerësojnë. Prandaj, kritikat e BDI-së nuk bajnë dhe janë tepër tendecioze që po përdoren si fushatë për zgjedhjet lokale, shkruan “Zhurnal.mk”.
